پروازهای VFR چه نوع پروازهایی هستند؟ خلبانی با قوانین دیداری

پیمان شیکاگو و تأسیس سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ICAO) به‌عنوان نهاد قانون‌گذار در عرصه هوانوردی، قوانین و مقرراتی را برای ایمنی و کنترل فضاهای هوایی وضع کرد. این قوانین در ۱۹ انکس مختلف، بخش‌های گوناگون هوانوردی را پوشش می‌دهند. یکی از مهم‌ترین این قوانین، شرایط و الزامات پروازی VFR و IFR است که بر اساس وضعیت دید و شرایط جوی، نوع پرواز و نحوه هدایت هواپیما را تعیین می‌کند. در این محتوا، با مفاهیم و الزامات پروازی VFR و IFR آشنا می‌شویم و نقش این الزامات را در ایمنی و هدایت پروازها مورد بررسی قرار می‌دهیم.

VFR در پرواز به چه معناست؟

پس از پیمان شیکاگو سازمانی با نام ICAO یا INTERNATIONAL CIVIL AVIATION ORGANIZATION ایجاد شد تا قانون گذار صنعت هوانوردی غیرنظامی باشد. قوانین این سازمان شامل 19 جلد انکس است که هر یک از این انکس ها قوانین مربوط به بخش خاصی از هوانوردی را بیان می کند. برای مثال در انکس 1 به نحوه دریافت گواهینامه های خلبانی، الزامات و شرایط دریافت این گواهینامه ها پرداخنه شده است.

در انکس 2 که از آن با عنوان قوانین هوایی یا RULES OF THE AIR یاد می شود به تمامی قوانینی که برای انجام یک پرواز باید در نظر گرفته شود پرداخته شده است. انکس دو شامل قوانین حق تقدم پروازی، ارتفاعات پروازی، الزامات پروازی شرایط VFR و IFR و دیگر قوانین مربوطه برای پرواز می گردد. شرایط پروازی بر اساس وضعیت جوی به صورت کلی به دو حالت VFR و IFR تقسیم می گردد.

در شرایطی که وضعیت جوی در حالتی باشد که خلبان بتواند با اتکا به بینایی خود و دیدن ترافیک های هوایی دیگر و محیط پروازی، پرواز نماید را اصطلاحا شرایط VMC یا VISUAL METEOROGICAL CONDITION می گویند. شرایط پروازی که برای VMC در نظر گرفته شده است شرایط پرواز VFR است. در این حالت خلبان باید بر اساس قوانین VFR پرواز نماید.

VFR مخفف چیست؟

VFR یا VISUAL FLIGHT RULES شامل مجوعه ای از قوانین و الزامات پروازی است که به خلبان اجازه می دهد تا در شرایط VMC به صورت VFR پرواز نماید. قوانین VFR شامل الزامات مختلفی می شوند که عبارت اند از الزامات مربوط به سقف ارتفاع ابر و دید. در این بخش ارتفاع سقف ابر نباید کمتر 450 متر یا 1500 پا باشد و همچنین دید زمینی هم نباید کمتر از 5 کلیومتر باشد. در این حالت شرایط اولیه برای پرواز بر اساس VFR ایجاد می گردد.

پروازهایی که بر اساس شرایط VFR پرواز می کنند. نباید در ارتفاعات بالای 20000 پا و همچنین نباید با سرعت های TRANSONIC و یا SUPERSONIC پرواز نمایند. قوانین دیگری نیز در رابطه با پروازهایی که می خواهند بر اساس الزامات VFR پرواز کنند نیز وجود دارند که مربوط به فضاهای پروازی مختلف و شرایط پروازی دیگر می گردد.

چگونه انتخاب کنیم که تحت VFR پرواز کنیم؟

قبل از پرواز خلبان باید بر اساس وضعیت پرواز و نوع هواپیما و همچنین شرایط جوی، نوع پرواز خود را مشخص کند. نوع پرواز قبل از آغاز آن باید در Flight Plan نوشته شده و از طریق آن به واحد مراقبت پرواز اعلام گردد. با توجه به تمامی موارد در نهایت خلبان تصمیم می گیرد که بر اساس الزامات VFR یا IFR پرواز نماید. در برخی از موارد با توجه به شرایط جوی و فضای مربوطه خلبان می تواند در طول پرواز الزامات پروازی را از شرایط VFR به شرایط IFR و بالعکس تغییر دهد.

انتخاب نوع الزامات پروازی تنها وابسته به انتخاب خلبان نیست و هواپیما نیز باید توانایی پرواز در شرایط انتخاب شده را داشته باشد. علاوه بر هواپیما، فضای پروازی نیز باید متناسب با شرایط انتخاب شده باشد. همچنین خلبانان نیز برای پرواز در شرایط مختلف نیاز دارند تا گواهینامه مورد نظر را داشته باشند.

تاثیر VFR در شرایط پروازی

هر پرواز VFR نیازمند یک سری پیش نیازهای حیاتی برای برخاستن هواپیما از روی زمین می باشد. تمامی خلبانان می بایست در صورتی که می خواهند پروازشان را به صورت VFR انجام دهند پیش از هر پرواز از وضعیت کامل آب و هوایی فرودگاه مبدا، مقصد و مسیر پروازی مطلع باشند تا بتوانند پروازی ایمن و مطمعن را انجام دهند. با وجود آنکه پرواز های VFR به صورت بصری و از طریق علامت های زمینی و نقشه خوانی انجام می شوند اما باز هم داشتن برخی از اینسترومنت های پروازی برای انجام این سبک از پرواز ها الزامی باشد که اصلی ترین های آن Airspeed indicator ,Altimeter ,Attitude direction indicator ,vertical speed indicator و heading indicator می باشد.

تفاوت شرایط پرواز VFR با IFR

خلبانان برای پرواز با هواپیما نیاز به نشانگر های مختلفی دارند که با ارائه اطلاعات درستی از وضعیت هواپیما آن ها را در هدایت هواپیما یاری کنند. خلبانان با استفاده از این اطلاعات می توانند هواپیما را در آسمان کنترل کرده و همچنین به مقصد مورد نظر برسانند. نشانگر های مختلفی برای پرواز و هدایت هواپیما وجود دارند که هر کدام اطلاعات خاصی را که برای هدایت یک هواپیما نیاز است در اختیار خلبان قرار می دهند.

برای پرواز با یک هواپیما دست کم به اطلاعاتی مانند سرعت، ارتفاع و جهت پروازی نیاز است. در این حالت مسیر یابی با استفاده از نقطه نشان های زمینی و به صورت بصری اتفاق می افتد. یعنی خلبان برای پیدا کردن مسیر خود باید به بیرون از هواپیما نگاه کند و بر روی زمین نقاطی را بیابد که برای یافتن مسیر مورد نظر به او کمک کنند.

برای مثال برای پرواز از شهری به شهر دیگر خلبان پس از پرواز با هدایت هواپیما به ارتفاع مورد نظر به دنبال اولین نقطه نشان برای شروع مسیر یابی خود خواهد بود. نقطه نشان ها می توانند نقاطی خاص و شاخصی برای خلبانی باشند که می خواهند به صورت بصری جهت یابی کنند.

برای مثال سدهای بزرگ، شهرها، جاده های بین شهری، کارخانه ها، رودخانه ها و بسیاری دیگر می توانند به عنوان یک نقطه نشان خلبانان را در امر مسیر یابی برای پروازی یاری نمایند. به این شیوه از پرواز که وابسته به دیدن محیط برای پرواز و مسیر یابی است پروازهای VFR می گویند که الزامات آن بر اساس دیدن محیط پروازی در نظر گرفته می شود. با پیشرفت رشته هوانوردی و افزایش نیاز برای سفرهای هوایی پروازهای شبانه نیز آغاز گردید.

شرکت های هواپیمایی نیاز داشتند تا در شرایط جوی مختلف و در تمام طول روز و شب پروازهایی را به مقاصد گوناگون برقرار نمایند.

در پروازهایی که دید محیطی کاهش می یابد خلبانان نمی توانند از نقطه نشان هایی که قبلا برای پرواز و مسیر یابی استفاده می کردند استفاده کنند در نتیجه باید نشانگرهای دقیقی در اختیار داشته باشند که بتوانند با استفاده از آن ها وضعیت هواپیمای خود را در آسمان تعیین کنند و بتوانند از طریق آن ها هواپیما را هدایت نمایند برای مسیر یابی و ناوبری نیز نیاز به تجهیزات خاصی بود که خلبانان بدون نیاز به دید محیطی بتوانند بدون خطا یا با کمترین خطای ممکن ناوبری کنند.

بر همین اساس سیستم های آلات دقیق هواپیماها تغییرات بسیاری داشتند و نشانگرهای پیچیده جایگزین نشانگرهای ساده قبلی شدند. این نشانگرها قادر بودند تا وضعیت هواپیما را نسبت به افق به خلبان نشان دهند تا خلبان را از دید بیرون برای تعیین وضعیت هواپیما تقریبا بی نیاز کنند.

برای مسیریابی نیز بر روی زمین در بین شهرها و در بخش های مختلف سیستم های ناوبری نصب گردید تا با ارسال فرکانس های رادیویی به هواپیماهای در حال پرواز مسیر را نشان دهند. به این گونه از پروازها که در شرایطی انجام می شود که دید محیطی کاهش یافته است پرواز های IFR یا همان INSTRUMENT FLIGHT RULES گفته می شود.

این پروازها بر اساس الزامات IFR انجام می گردد و خلبانان و هواپیماهایی که می خواهند در این شرایط پرواز کنند باید الزامات مورد نظر این شرایط را داشته باشند. خلبانان باید آموزش های لازم برای پرواز با آلات دقیق مورد نیاز برای پرواز در این شرایط را دیده باشند و هواپیماها نیز تجیزات مورد نظر را داشته باشند و علاوه بر آن نیز مسیر پروازی و فضای پروازی نیز باید قابلیت انجام پرواز در شرایط IFR را داشته باشد.

با پیشرفت تکنولوژی و افزایش نیاز برای پروازها سیستم های ناوبری ماهواره پایه شد تا هواپیماها با کمترین خطای ممکن بتوانند به بسیاری از نقاط زمین پرواز کنند. امروزه روزانه هزاران پرواز از نقاط مختلف انجام می شود اما با این حال تعداد بسیاری از این هواپیما ها به علت شرایط جوی لغو می شوند.

شرکت های سازنده هواپیما بر اساس همین نیاز سعی دارند تا هواپیماهایی طراحی کنند که از نظر اقتصادی برای شرکت های هواپیمایی به صرفه بود و با کمترین میزان مصرف سوخت بتواند مسافران را به دور ترین مقاصد برسانند. در این میان راحتی و آسایش مسافران جز اصلی ترین اهداف طراحی بوده و از همه مهم تر اینکه در طراحی هواپیماهای جدید سیستم هایی در نظر گرفته می شود که بتوانند در بسیاری از شرایط جوی مانند باران های شدید، تگرگ، برف و غیره پرواز نمایند.

نتیجه گیری و سوالات متداول در مورد پروازهای VFR

برای پروازها الزامات و قوانین خاصی در نظر گرفته می شود که براساس قوانین و شرایط خلبانان باید نوع پرواز را تعیین کنند. به صورت کلی دو نوع شرایط پروازی از نظر الزامات و قوانین و مقررات وجود دارد. شرایط پروازی VFR و IFR در شرایط پروازی VFR یا همان VISUAL FLIGHT RULES خلبانان با استفاده از دید محیطی پرواز می کنند و پرواز آن ها بر اساس الزامات شرایط VFR است.

در صورتی که خلبان گواهینامه لازم برای پرواز در این شرایط را داشته باشد و هواپیما نیز تجهیزات مورد نیاز را دارا باشد می توان بر اساس الزامات شرایط IFR پرواز را انجام داد. در نهایت بر اساس تمامی شرایط می تواند انتخاب نمود که پرواز بر اساس الزامات IFR یا VFR انجام شود. در برخی از پرواز ها نیز در ابتدا پرواز بر اساس الزامات VFR بوده و سپس بر اساس الزامات IFR ادامه می یابد. امیدواریم این مقاله از تهران اویتور برای شما مفید بوده باشد.