در دنیای هوانوردی، یکی از جنبه‌های اساسی و حیاتی که به عنوان پایداری و ایمنی پرواز شناخته می‌شود، توانایی خلبانان در شناسایی و تشخیص رنگ‌ها است. تست کور رنگی خلبانی، ابزاری است که برای ارزیابی توانایی خلبانان در تشخیص رنگ‌ها و تفاوت‌های ظریف بین آن‌ها طراحی شده است.
تست کور رنگی، معمولاً شامل مجموعه‌ای از صفحات رنگی و الگوها است که در آن خلبان باید توانایی تشخیص و نام‌گذاری رنگ‌ها را به نمایش بگذارد. برخی از معروف‌ترین تست‌های کوررنگی عبارتند از تست ایشی‌هارا و تست فارنسورث.
این تست‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا نوع و شدت کوررنگی را در فرد مشخص کنند و تصمیم بگیرند که آیا فرد مورد نظر برای شغل خلبانی مناسب است یا خیر. نتایج این تست می‌تواند تأثیر مستقیم بر روند استخدام و ادامه فعالیت خلبانان در خطوط هوایی داشته باشد، به‌ویژه در مورد خلبانانی که به پروازهای تجاری و نظامی مشغول هستند.
از آنجا که برخی از مسائل وضعیت جوی و سیگنال‌های ناوبری بر اساس رنگ‌ها مشخص می‌شوند، عدم توانایی در شناسایی درست رنگ‌ها ممکن است به خطرات جدی منجر شود.
کوررنگی چیست؟
کوررنگی (Color Blindness) یا اختلال دید رنگ به ناتوانی یا کاهش توانایی فرد در تشخیص صحیح رنگ‌ها گفته می‌شود. این بیماری معمولاً ارثی است و در بیشتر موارد ناشی از نقص در سلول‌های حساس به نور (رودوپسن‌ها) در شبکیه چشم ایجاد می‌شود که مسئول تشخیص رنگ‌ها هستند.
انواع کوررنگی
کوررنگی یا نقص در تشخیص رنگ‌ها، به طور کلی به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و علل خاص خود را دارند. این تقسیم‌بندی بر اساس نوع و شدت اختلال در تشخیص رنگ‌ها انجام می‌شود و هر نوع ویژگی‌های خاص خود را دارد.
در اینجا به بررسی انواع مختلف کوررنگی می‌پردازیم که با انجام تست کوررنگی برای خلبانان بررسی می‌شود.
1. کوررنگی قرمز-سبز Deuteranopia) و (Protanopia
این نوع کوررنگی یکی از شایع‌ترین و شناخته‌شده‌ترین اشکال است. افرادی که دچار این مشکل هستند، در تشخیص رنگ‌های قرمز و سبز دچار سختی می‌شوند. دو نوع اصلی در این دسته وجود دارد.
پروتانوپی (Protanopia) که در آن فرد به رنگ قرمز حساسیت کمی دارد و ممکن است رنگ قرمز به صورت قهوه‌ای یا خاکستری دیده شود. دئوترانویی (Deuteranopia) که شایع‌ترین نوع کوررنگی است و حساسیت به رنگ سبز کاهش یافته است. این مشکل به‌طور ارثی از طریق کروموزوم X منتقل می‌شود و به همین دلیل در مردان شایع‌تر است.
2. کوررنگی آبی-زرد (Tritanopia)
کوررنگی آبی-زرد کمتر شایع است و به دلیل اختلال در سلول‌های مخروطی مرتبط با رنگ‌های آبی و زرد رخ می‌دهد. در این مورد، افراد قادر به تشخیص رنگ‌های قرمز و سبز هستند، اما نمی‌توانند تمایز قوی بین رنگ‌های آبی و زرد قائل شوند.
این نوع به نام تریتانومالی شناخته می‌شود که باعث کاهش حساسیت به رنگ آبی می‌شود و رنگ‌های آبی و سبز یا زرد و بنفش ممکن است به‌درستی از هم تشخیص داده نشوند. نوع دیگر، تریتانوتوپیا، بسیار نادر است و باعث ناتوانی کامل در تشخیص رنگ آبی می‌شود.
برخلاف کوررنگی قرمز-سبز، این نوع کوررنگی معمولاً به صورت ارثی نیست و ممکن است به علت آسیب به شبکیه یا عصب بینایی ایجاد شود.
3. کوررنگی کامل (Achromatopsia)
این نوع کوررنگی بسیار نادر است و فرد به طور کلی هیچ حس رنگی ندارد. افرادی که دچار کوررنگی کامل هستند، دنیا را به صورت سیاه و سفید مشاهده می‌کنند. این وضعیت ناشی از نبود کامل سلول‌های مخروطی یا اختلال شدید در عملکرد آن‌هاست. کوررنگی کامل می‌تواند با حساسیت شدید به نور و کاهش دید همراه باشد و اغلب کیفیت زندگی فرد را بیشتر از سایر انواع کوررنگی تحت تأثیر قرار می‌دهد.
چرا دید رنگی برای خلبانان مهم است؟
برای اینکه با اهمیت تست کوررنگی برای خلبانان آشنا شوید، همراه ما باشید. دید رنگی برای خلبانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا توانایی تشخیص صحیح رنگ‌ها در محیط پرواز می‌تواند جان انسان‌ها و ایمنی پرواز را تضمین کند.
خلبانان باید بتوانند چراغ‌های سیگنال در باند فرودگاه، علائم هوانوردی، نشانگرهای وضعیت در کابین، و حتی نورهای هشدار در شب را به‌درستی تشخیص دهند. آن‌ها باید قادر به تشخیص رنگ‌های مختلف علائم و چراغ‌های راهنما در کابین، فرودگاه و محیط پرواز باشند.
این نشانه‌ها شامل چراغ‌های قرمز، سبز و زرد هستند که هر یک معنای خاصی دارند. عدم توانایی در تشخیص این رنگ‌ها می‌تواند منجر به خطاهای جدی در تصمیم‌گیری‌های پروازی شود. همچنین در شرایط جوی مختلف، تشخیص صحیح وضعیت جوی و تشخیص ابرها و علائم جغرافیایی بر اساس رنگ نیز به طور چشمگیری بر امنیت پرواز تأثیر می‌گذارد.
علاوه‌براین چراغ‌های باند فرودگاه با رنگ‌های خاصی طراحی شده‌اند تا اطلاعاتی مانند آغاز یا پایان باند، موقعیت تاکسی‌وی‌ها، و موانع را به خلبان نشان دهند. اگر خلبان قادر به تشخیص صحیح این رنگ‌ها نباشد، ممکن است در شرایط بحرانی تصمیم اشتباهی بگیرد.
تست کوررنگی برای خلبانی چطور انجام می‌شود؟
تست کوررنگی معمولاً توسط پزشک متخصص چشم‌پزشکی یا پزشک هوانوردی انجام می‌شود. خلبانان باید به‌طور کامل توانایی تشخیص رنگ‌های کلیدی را داشته باشند. اگر فردی نتواند این تست‌ها را با موفقیت پشت سر بگذارد، ممکن است مجوز خلبانی به او داده نشود.
این تست شامل چندین مرحله و روش مختلف است که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
آزمون ایشی‌هارا (Ishihara Test)
این تست یکی از شناخته‌شده‌ترین تست‌های کوررنگی است. این تست شامل تعدادی صفحه است که از نقاط رنگی تشکیل شده‌اند. در هر صفحه، عدد یا شکلی به رنگ متفاوت وجود دارد که فرد باید اعداد یا اشکال پنهان شده در تصاویر رنگی را تشخیص دهد.. افرادی که به کوررنگی دچار باشند، ممکن است نتوانند این اعداد را به‌درستی ببینند.
- این آزمون به‌ویژه برای تشخیص کوررنگی قرمز-سبز استفاده می‌شود، که شایع‌ترین نوع کوررنگی است.
تست Farnsworth Lantern (FALANT)
این آزمون بیشتر در ارزیابی دید رنگی در محیط‌های کم‌نور کاربرد دارد و معمولاً به‌عنوان جایگزین برای افرادی که در آزمون ایسهارا موفق نبوده‌اند، انجام می‌شود. در این تست، فرد باید رنگ‌های مختلف چراغ‌های کوچک (قرمز، سبز، و سفید) را تشخیص دهد.
تست انامالوسکوپ (Anomaloscope)
این آزمون دقیق‌تر است و برای بررسی شدت و نوع کوررنگی استفاده می‌شود. فرد باید رنگ‌های مختلفی که با هم ترکیب شده‌اند را هماهنگ کند یا تفاوت آن‌ها را تشخیص دهد.
نتیجه گیری
نتایج تحقیق همچنین نشان‌دهنده این است که وجود نقص‌های بینایی مرتبط با رنگ‌ها می‌تواند تهدیدی جدی برای ایمنی پرواز باشد. بنابراین، ارزیابی منظم و پرهیز از استخدام خلبانان با نقص‌های جدی در تشخیص رنگ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تست کوررنگی برای خلبانی به‌عنوان معیاری استاندارد، اطمینان می‌دهد که افراد دارای شرایط بینایی مناسب برای انجام وظایف حساس هوانوردی هستند.
موفقیت در تست کوررنگی، بخشی از الزامات اصلی دریافت مجوز خلبانی است. هرچند برای افرادی که درجات خفیفی از کوررنگی دارند، آزمون‌های جایگزین می‌تواند فرصتی برای اثبات توانایی‌های دید رنگی‌شان باشد، اما این موضوع همواره بر پایه استانداردهای ایمنی تعیین می‌شود. امیدواریم این مقاله از تهران اویتور برای شما مفید بوده باشد.
اگر در تست کوررنگی مردود شوم، آیا می‌توانم خلبان شوم؟
در صورت مردودی در تست کوررنگی، امکان خلبانی وجود دارد، اما با محدودیت‌هایی همراه است. برخی از افراد با کوررنگی خفیف ممکن است با آموزش‌های خاص و استفاده از ابزارهای کمکی بتوانند مجوز پرواز دریافت کنند. اما به طور کلی، کوررنگی شدید مانع بزرگی برای تبدیل شدن به یک خلبان است.
چند سال یکبار باید تست کوررنگی انجام شود؟
معمولاً خلبانان باید هر چند سال یکبار (معمولاً هر ۱ سال) تست کوررنگی را انجام دهند، اما ممکن است این زمان‌بندی بسته به مقررات قانونی و استانداردهای سازمان‌های هوانوردی متفاوت باشد.
آیا تست کوررنگی به تنهایی برای استخدام خلبان کافی است؟
خیر، تست کوررنگی تنها یکی از چندین فاکتوری است که در فرآیند استخدام خلبانان مورد بررسی قرار می‌گیرد. سایر عوامل شامل آزمایش‌های پزشکی، ارزیابی‌های روانشناختی و آزمون‌های مهارتی نیز جزو مهم‌ترین آیتم‌ها هستند.
