در داخل کابین هواپیما سیستم‌ها و کلیدهای وجود دارند که از لحاظ اهمیت و ایمنی ممکن است دارای درجه بالاتری باشند. بنابر چیدمان و آرگونومی که در داخل کابین خلبان وجود دارد محل‌های مختلفی برای کلیدهای کابین هواپیما در نظر گرفته میشود، به طور مثال فضای بالای سر خلبان و قسمت پشت و قسمت جلوی خلبان و نیز قسمت پایین دست خلبان، بخش‌هایی هستند که می‌توان سوئیچ‌های مختلف را در داخل آن‌ها قرار داد.
کلیدهای بالای سر خلبان در کابین هواپیما
پنل بالای سر خلبان نیز به دو قسمت تقسیم میشود و معمولا کلیدهایی که از درجه اهمیت کمتری برخوردارند و ایمنی پرواز را کمتر به خطر می‌اندازند در قسمت پشت و در قسمت بالای سر خلبان قرار دارند. همچنین در قسمتی که فاصله بیشتری نسبت به خلبان و کمک خلبان دارد، معمولاً کلیدهای کم اهمیت تری را قرار می‌گیرد.
کلیدهای قسمت وسط کابین هواپیما
کلیدهایی که در قسمت وسط کابین هواپیما هستند، به صورت اشتراکی و دارای اهمیت خاصی می‌باشند. به عنوان مثال می‌توان به این موضوع اشاره کرد که پنل سوخت به صورت اشتراکی و دارای اهمیت مساوی در طول پرواز است، در دسترس هر دو نفر میباشد یا کلیدهایی که مربوط به موتورها می‌باشند در این قسمت قرار می‌گیرد که فاصله مناسب و مساوی از دو طرف داشته باشد که در صورت نیاز خلبان و کمک خلبان بتوانند از آن استفاده کنند.
از جمله این کلیدها می‌توان کلیدهای مربوط به ارتباط رادیویی، رادارهای هواشناسی، کلیدهایی که مربوط به حالت اضطراری استفاده از موتورها میباشد، اشاره کرد.
کلیدهای پنل جلوی خلبان
پنل جلوی خلبان نیز جزو پنل‌های مهم بوده و از لحاظ اهمیت دارای اولویت بالایی میباشد و کلیدهایی که در این قسمت قرار دارند به صورت مساوی و به صورت قرینه در هر دو طرف موجود میباشد؛ به صورتی که خلبان و کمک خلبان بتوانند در مواقع مقتضی از آن استفاده کنند.
نحوه عملکرد کلیدهای داخل کابین هواپیما
کلید و سوئیچ ها در هواپیماهای امروزی علاوه بر عملگرایی در مواقع مورد نیاز، قادر به تشخیص و نمایش اشکالات و حالت‌های خاصی از سیستم هواپیما نیز می‌باشند. به عنوان مثال در هواپیما اگر سیستمی در حالت اتوماتیک و در شرایط نرمال کار خود را انجام می‌دهد، کلید مربوط به آن خاموش است. بنابراین خاموشی کلید می‌تواند نشانه‌ای از شرایط کاری نرمال سیستم باشد و بدین معناست که اشکالی خاصی در سیستم وجود ندارد.
برای بالابردن ایمنی عملیات پرواز، سیستم ها میتوانند با اختیار و تصمیم خلبان از حالت اتوماتیک خارج شده و به حالت منوال تغییر وضعیت دهند. توجه داشته باشید که در این صورت نیز پرواز با شرایط عادی و بدون ریسک ادامه خواهد داشت.
زمانی‌که خلبان تصمیم می‌گیرد سیستمی را از حالت اتوماتیک خارج کرده و با حالت دستی از آن استفاده کند، نشانه‌ای در داخل کلید روشن میشود؛ این نشانه بدین معنی است که سیستم از حالت اتوماتیک خارج و به صورت دستی مورد استفلاده میباشد. در منطق‌های مختلف، زمانی که سیستم دچار مشکل یا اختلال باشد، خلبان آن را از حالت اتوماتیک خارج کرده و با حالت دستی (منوال) به مسیر ادامه می‌دهد.
در صورتی‌که اشکال خاصی در سیستم وجود داشته باشد، به‌طوری‌که منطق کاری سیستم دچار اختلال شود، علامتی برای اعلام وضعیت سیستم به خلبان نشان داده میشود.
بنابراین تمامی کلیدها و سیستمهای داخل کابین خلبان در هوایما، در صورت نبود مشکل و اختلال، به صورت خاموش و بدون علامت مورد استفاده قرار می‌گیرند. درصورت نمایش علامت روی کلیدهای کابین هواپیما، یا سیستم دچار مشکل شده و یا خلبان سیستم را از حالت اتوماتیک خارج کرده و به صورت دستی از آن استفاده می‌کند.
نحوه عملکرد کلیدهای واسطه در کابین داخل هواپیما
در بسیاری از سیستمهای هواپیما، کلیدهای کابین هواپیما، وظیفه فرمان مستقیم به قطعه یا کامپیوتر رد نظر را ندارند بلکه به عنوان یک واسط عمل می‌کنند و این واسطه‌گری باعث انجام عمل مورد نظر میشود.
پس توجه به این نکته ضروریست که این کلیدها گاهاً به صورت واسط ایفای نقش می‌کنند و توسط رله‌های مرتبط کار مورد نظر را انجام می‌دهند. برای درک بهتر این موضوع می‌توان به چراغ‌های لندینگ در هواپیماها اشاره کرد که خلبان توسط سوئیچ مربوط به کلید روشن و خاموش کردن لنین گیر، دستوری را به رابط مورد نظر صادر می‌کند و باعث روشن شدن چراغ‌های هواپیما میشود.
کلیدها و نحوه ارتباط با کامپیوترهای مرتبط
معمولا در بعضی از هواپیماها به علت بالا رفتن دقت و به تبع بالا رفتن ایمنی پروازها از کامپیوترهای مختلف استفاده میشود. یک هواپیمای امروزی از حدود ۱۰۰ کامپیوتر استفاده می‌کند که پرواز مطمئن و ایمنی را داشته باشد.
بعضی از دکمههای کابین هواپیما که به سیستم خاصی مرتبط هستند، می‌توان به صورت باز راه اندازی یا در اصطلاح ریست کردن نیز اشکال موجود در آن کامپیوتر و سیستم را مرتفع کرد. لذا در بعضی از کلیدها امکاناتی وجود دارد که با یک بار خاموش و روشن کردن آن کلید کامپیوتر مورد نظر ریست میشود و اشکال احتمالی موجود در داخل آن سیستم برطرف میشود.
نتیجه‌گیری
لازم به ذکر است که در هواپیماهای مدرن و به روز شده امروز استفاده فیزیکی از کلیدهای کابین هواپیما تقریباً در حال حذف شدن هستند و به جای آن از دستورات کلامی یا دستورات صوتی استفاده میشود و خلبان عمل مورد نظر خود را نسبت به آن سیستم و عملکرد آن اعمال می‌کند. البته پیش زمینه‌ها و منطق استفاده از این سیستم در حال به روز رسانی و پیشرفت میباشد و به زودی زود در هواپیماهای ساخته شده نسل جدید استفاده میشود.
پیشرفت روزافزون صنعت هواپیمایی که به طرز اعجاب آوری بر حسب نیاز و آرزوی دیرین بشر جام شده است باعث شده است که استفاده از سیستمهای مختلف و پیشرفته به منظور انجام پروازهای مختلف از نظر کاربرد هواپیما در محیط‌های مختلف، مسیریابی هواپیما در مکان‌های مختلف، کارایی بالا و موثر به منظور کم شدن مصرف سوخت بسیار دیده میشود و این زمینه‌ای برای رسیدن به نثر جدید سیستمهای موجود در هواپیما میباشد.
آیا خلبان می‌تواند در هنگام پرواز از دکمههای داخل کابین استفاده کند؟
بله خلبان در هر فازی از پرواز ه عنوان مدیر هواپیما این قابلیت را دارد که از دکمههای مختلف استفاده کند.
آیا کمک خلبان دکمههای قابل استفاده توسط خلبان را استفاده کند؟
بله خلبانهای داخل هواپیما میتوانند به صورت کاملاً آزاد از دکمههای موجود استفاده کنند فقط به علت موقعیت نشستن خلبان و کمک خلبان و اهمیت دسترسی سیستمهای مرتبط که معمولاً مربوط به ایمنی هواپیما میباشد ممکن است فاصله دورتری را نسبت به همدیگر داشته باشند ولی این قابلیت وجود دارد که هر دو از کلیدهای مرتبط استفاده کنند.
آیا خلبان باید نسبت به کارکرد همه دکمههای موجود در داخل هواپیما آگاه باشد؟
بله خلبان کاملاً نسبت به عملکرد همه دکمههای در داخل هواپیما باید آگاهی کامل داشته باشد و این موضوع در دورههای برگزار شده توسط شرکتها و مراکز مختلف آموزش داده میشود.
آیا ارکنان فنی و مهندسی نیز از دکمه‌ها استفاده می‌کنند؟
بله در زمان تعمیر و نگهداری هواپیما بر روی زمین مهندسان هواپیما میتوانند از این دکمه‌ها جهت امور فنی و مهندسی استفاده کنند اما در طول پرواز صرفاً خلبان مجاز به استفاده از این کلیدها میباشد.
